Şubat 2023 Zelzeleleri Raporu: Zelzele Bölgesinde Bebek Vefatları Arttı

(ANKARA) – Türk Tabipleri Birliği (TTB) ile Sıhhat ve Toplumsal Hizmet İşçileri Sendikası (SES), Şubat 2023 Sarsıntıları 18. Ay Raporu’nu, Hatay‘da düzenlenen basın toplantısı ile açıkladı. Raporda sarsıntı bölgesinde bebek vefatlarındaki artışa dikkat çekildi. Raporda, Hatay‘da zelzele öncesi binde 10 olan bebek vefatları oranının sarsıntı sonrası 20.3’e yükseldiği belirtildi. Rapora nazaran, Malatya’da sarsıntı öncesi 10.4 olan bebek vefatları 11.5’e, Gaziantep’te 15.9’dan 17.7’ye, Kahramanmaraş’ta 11.6’dan 20.8 Adıyaman’da ise 10.7’den 23’e çıktı.

Türk Tabipleri Birliği (TTB) ile Sıhhat ve Toplumsal Hizmet İşçileri Sendikası (SES), Şubat 2023 Zelzeleleri 18. Ay Raporu’nu, 17 Ağustos 1999 Marmara Depremi’nin 25. yıl dönümünde Hatay‘daki TTB-KESK Sarsıntı Uyum Merkezi’nde düzenlenen basın toplantısı ile paylaştı. TTB Merkez Kurulu Lideri Dr. Alpay Azap, doğal afetlerin insan eliyle, bilhassa de sorumluluklarının gereğini yerine getirmeyen yöneticiler eliyle, felakete dönüştüğünü söyledi. 17 Ağustos sarsıntısının akabinde yayımlanan raporlardaki problemlerin 25 yıl sonra katlanarak yaşandığına dikkat çeken Azap, şöyle konuştu:

“Sağlıkta Dönüşüm Programı ile sıhhat hizmetlerinin özelleştirilmesi sonucu; birinci basamak sıhhat hizmeti kamu binalarında yürütülmez oldu, tabiplerin ve sıhhat işçilerinin sıkıntıları arttı, halkın sıhhat hakkına erişimi kısıtlandı. Biz kamu otoritesinde bu yıkımı toparlayabilecek bir irade göremiyoruz. Buna rağmen TTB ve sıhhat emek-meslek örgütleri olarak; problemleri takip etmeye, tahlil tekliflerimizi sunmaya, sıhhat otoritesi üzerinde baskı oluşturmaya devam edeceğiz.”

“Tüm imkansızlıklara karşın buradayız”

Hatay Tabip Odası Lideri Dr. Sevdar Yılmaz, kentte yaşadıkları problemleri lisana getirdiklerinde sıhhat otoritesinin rahatsız olmasına reaksiyon gösterdi ve meseleleri Kayseri örneği üzerinden aktardı:

“Resmi datalara nazaran Kayseri’de 103 saniyede 63’ü tabip 24 bin 147 insan ölmedi. 5 doktor hala kayıp değil. Kent nüfusu 141 bin 403 azalmadı. 89 bin 25 bina kullanılamaz hale gelmedi. 13 bin 517 bina yıkılmadı. 12 hastane fonksiyonsuz hale gelmedi. 56 ASM yıkılmadı. 217 konteyner kentte 177 bin insan yaşamıyor. Aile tabiplerinin maaşları yarı yarıya düşmedi. Hastanelerde çalışan doktorların ve sıhhat işçilerinin gelirleri öbür vilayetlere nazaran yüzde 30 azalmadı. Aile hekimliği takımları boş kalmadı. Mobbinge varacak seviyede kontroller yapılmadı. Tabipler istifaya ve göçe zorlanmadı. Tıp fakülteleri hastanelerinin plastik cerrahi, göğüs cerrahisi, tıbbi onkoloji kısımları hoca ve asistan doktor yokluğundan kapanmadı. Yıkımlar yordamına nazaran yapıldığı için halk, asbest içeren toz solumadı. Şebeke suyu içilemez hale gelmedi. Barınma sorunu ve rezerv alanlar için her hafta 2-3 aksiyon yapılmıyor. Beşerler zeytinleri korumak için hareket yapmak zorunda kalmadı. Her mahalleye beton santrali kurulmadığı için insan ve etraf sıhhati olumsuz etkilenmiyor. Özcesi Kayseri’de etrafa, hayvana, zeytine, sıhhate ve beşere sahip çıkılıyor.”

SES Hatay Şube Eş Başkanı Nilgün Yeniocak, hayatın her alanında en temel haklar için uğraşların yürütüldüğü bir periyotta zelzelenin yarattığı meselelerden bahsetmek zorunda kaldıklarını tabir etti. Yeniocak, raporun, toplumu birbirine düşüren ve çaresizliğe iten acılara inat umudu da barındırdığının altını çizdi. Yeniocak, “Biz tüm imkansızlıklara karşın buradayız. Azimle, umutla, inatla hizmet sunmaya devam ediyoruz” dedi.

“Bu kadar aksiliğe karşın…”

Raporun sunumunu TTB Merkez Kurulu üyesi Dr. Ali Kanatlı yaptı. Olağan koşullar altında 18. Ay Raporu’nun düzgünleştirme çalışmalarını içermesi gerektiğini söyleyerek kelama başlayan Kanatlı, sıhhat sistemindeki yıkımı hem somut bilgiler hem de sıhhat işçilerinin transferleri eşliğinde paylaştı. Kamu otoritesinin TOKİ eliyle yürüttüğü projelere dikkat çeken Kanatlı; projelerde sıhhat kurumlarında gerektiği ölçüde yer ayrılmadığını, yer ayrıldığında ise açıkça ayrımcılık yapıldığını kaydetti.

Koruyucu sıhhat hizmetlerindeki durumu bebek-çocuk sıhhati, bayan sıhhati, yaşlı sıhhati, ruh sıhhati, emekçi sıhhati ve mülteci sıhhati başlıkları altında kısa kısa paylaşan Kanatlı; kelamlarının devamında ise ikinci ve üçüncü basamak sıhhat hizmetlerinde ve tıp eğitiminde yaşanan meseleleri aktardı. Kanatlı, kontrolsüz-güvensiz enkaz kaldırma-taşıma, uygun olmayan moloz dökümü, toz yığınları, sayısı her geçen gün artan taş ocakları ve beton santralleri örnekleri üzerinden de etraf sıhhatinin alenen yok sayıldığını tabir etti.

Kanatlı, şöyle konuştu:

“Yaşanan bu kadar aksiliğe karşın demokratik güçlerinin yaşanan felaket anından bugüne kentin tekrar inşasına yönelik canlı çabasının görünürlüğü umut vericidir. 17 Ağustos 1999’dan günden bugüne yaşanan afetlerde görünen ortak nokta, iktidarların hazırlıksızlığı, umursamazlığı ve böylesi felaketleri dahi kendi çıkarları için fırsat olarak kullanma isteklerinin önceliğidir. Toplum için baktığımızda ise ortak nokta, yaraları fakat birlikte ve örgütlü sarabileceğini, bunda en süratli ve örgütlü adımları da ilgili emek örgütlerinin sorumluluk alarak yaptığıdır. 17 Ağustos ve öncesi afetler, COVID-19 pandemisi, Şubat 2023 sarsıntıları ve mümkün bundan sonraki afetlerde toplumsal sıhhat örgütlenmesinde sorumluluğumuzun şuuruyla TTB-SES Şubat 2023 Zelzeleleri 18. Ay Kıymetlendirme Raporu’nu paylaşıyoruz.”

TTB Afetlerde Sıhhat Hizmetleri İdaresi Akademisi ismine kelam alan Dr. Mehmet Zencir; raporun uzaktan teknisyenler tarafından değil, direkt alandaki doktorların, tıp öğrencilerinin, sıhhat işçilerinin kolektif emeği ile hazırlandığını söyledi. Raporda da yer alan bebek vefat suratı ve önlenebilir erken vefatlar sıkıntılarına özel olarak dikkat çeken Zencir, afet idaresinde demokrasinin kıymetinin her geçen gün daha da arttığını vurguladı. Afet idaresinde toplumun bilgisinin sürece yayılması ve hizmete yansımasının ehemmiyetine de atıf yapan Zencir, “Sağlık hizmetinin kamu eliyle, eşit, nitelikli, fiyatsız, bilimsel ve anadilinde sunulması çok değerli. Bu belleği inşa etmezsek, sonuçları çok ağır olacak” dedi.

CHP Sıhhat Bakanlığından Sorumlu Genel Lider Yardımcısı Dr. Zeliha Aksaz Şahbaz da Sıhhatte Dönüşüm Programı’nın yarattığı yıkımın en acı sonuçlarının Şubat 2023 sarsıntılarında yaşandığını belirtti ve bundan sonra da tahlil teklifleri sunmayı sürdüreceklerini söz etti.

Deprem bölgesindeki vilayetlerde bebek vefatları arttı

Türkiye’de her doğan bin bebekten 10’unun öldüğü belirtilen raporda, sarsıntı öncesi Hatay’da bu oran, binde 10,0 iken zelzele sonrası 20.3’e yükseldiği tespitine yer verildi. Raporda, Malatya’da zelzele öncesi binde 10.4 olan bebek mevt oranlarının 11.5’e, Gaziantep’te 15.9’dan 17.7’ye, Kahramanmaraş’ta11.6’dan 20.8’e Adıyaman’da ise 10.7’den 23’e çıktığı kaydedildi.