Mahkeme, Hatay’daki Polipropilen Tesisi İçin Verilen Çed Raporunu İptal Etti: “Proje Alanının Kuş Göç Yolu Üzerinde Olduğu Değerlendirildiğinde…

TAMER ARDA ERŞİN

Hatay 2. Yönetim Mahkemesi; Etraf, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’nın Hatay Erzin’de yapılmak istenilen polipropilen tesisi için verdiği ÇED Olumlu raporunu iptal etti. Mahkeme; “Alanda literatürde 180 göçmen kuş cinsinin belirlendiği, lakin dava konusu ÇED raporunda toplamda (yerli kuşlar dahil) yaklaşık 53 kuş tipinin yaşadığının rapor edildiği, proje alanının kuş göç yolu üzerinde olduğu değerlendirildiğinde yapılan değerlendirmenin yetersiz olduğu anlaşıldı” dedi.

Hatay Erzin’de Byport Petrol Eserleri Terminal Hizmetleri Anonim Şirketi’nin yapacağı polipropilen tesisine Etraf, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından “ÇED olumlu” raporu verildi. Tesise karşı Hataylı çevreciler, “ÇED olumlu” raporunun iptali istemiyle dava açtı. Hatay 2. Yönetim Mahkemesi, tesisin etkileyeceği çevreyi uzmanların incelemesini istedi. Uzmanlar raporlarında ÇED’e ait şu tespitlere yer verdi:

“ÇED raporunda yalnızca iki çeşit kurbağadan bahsediliyor. Meğer alanda dört çeşit kurbağa yaşıyor. Bu cinslerin tehdit altında olup olmadığından bahsedilmiyor.

Erzin ve Dörtyol ilçelerinin kıyı kısmında dağılış gösteren ve kuşağı tehdit altında bulunan ‘Sahil Kertenkelesi’ tipinin yaşadığı lakin ÇED raporunda kıyı kertenkelesinin ismi dışında hiçbir tabire yer verilmemiş. Kuşağı tehdit altında bulunan sürüngenlerin alanda aktif olup olmadığı, alanda tespit edilen yuvaların ve oyukların bu tiplere ilişkin olup olmadıklarının ne biçimde tespit edildiği ve üreme devirlerinde çalışmaya orta verilmesi tedbirinin uygulanması halinde bu cinsler açısından tehdit oluşup oluşmayacağı istikametinden kıymetlendirilmesi gerekmekte.

ÇED raporunda, proje alanında hangi tıp göçmen kuşlarının ve hangi çeşit kaplumbağa tiplerinin kuşağının tehdit altında bulunduğu ve bu tiplerin projeden etkilenmemesi bakımından ne üzere tedbirlerin alınması gerektiği tespit edilmeli.”

“GECE KURBAĞASI ACISINDAN KIYMETLENDİRME YOK”

Mahkeme, ÇED raporunun iptaline karar verirken, uzman raporuna da atıfla Bakanlığın hazırladığı ÇED raporuna ait şu tespitlerde bulundu:

“Gece kurbağasının ülkemizdeki popülasyonlarının son 20 yıl içerisinde birçok isim değiştirdiği buna rağmen, daha evvelki yıllarda da gece kurbağasının ‘Bufo viridis’ olarak kabul edildiği, bu nedenle BERN listelerinde ‘Bufo viridis’ olarak EK-2 listelerinde yer aldığı, bir kurbağanın isminin değişmiş olmasının BERN kontratında olmayacağı manasına gelmediği, lakin ÇED raporunda, Levant Su kurbağasının ismine Ek-3 listesinde yer verilmişken, gece kurbağasının Bern Kontratında olmadığının belirtildiği, öbür taraftan dava konusu ÇED raporunda kurbağalar ile ilgili rastgele bir tedbire yer verilmediği, açıklanan nedenler ile daha evvelki raporda tabir edildiği üzere kurbağalar açısından kâfi bir kıymetlendirme yapılmadığı kanaatine varıldı.

(Nesli tehdit altında olan) Kıyı kertenkelesi yuvalarının faal olduğu, yavruların yuvaya girdiğinin gözlemlendiği, direkt bireyin yuvaya girişi gözlemlendikten sonra yuvası olduğunun tespit edildi.

Alanda literatürde 180 göçmen kuş çeşidinin belirlendiği, lakin dava konusu ÇED raporunda toplamda (yerli kuşlar dahil) yaklaşık 53 kuş cinsinin yaşadığının rapor edildiği, proje alanının kuş göç yolu üzerinde olduğu değerlendirildiğinde yapılan değerlendirmenin yetersiz olduğu anlaşıldı.

“KUM KÖPEK BALIKLARININ ÜREME ALANI”

Yumurtalık Koyunun, kum köpek balıklarının yaşama alanı değil üreme bölgesi olduğu, her ne kadar tesisin kurulacağı alanın Yumurtalık Koyuna kuş uçuşu 37 km. uzaklıkta olduğu tabir edilse de, kum köpek balıklarının etkin yüzücü tipler olduğu ve üreme alanına giderken veyahut da üreme sonrasında proje alanındaki deniz kıyısını kullanma potansiyellerinin mevcut olduğu, ayrıyeten, habitat benzerlikleri açısından, proje kıyısını de üreme alanı olarak kullanma potansiyelinin çok yüksek olduğu, yumurtalık koyunun kum köpek balıklarının üreme bölgesi açısından dünyada 11. ve Türkiye de ise Boncuk Koyundan sonra 2. üreme bölgesi olduğu, anılan bölgenin gemi trafiğine ağır olarak maruz kalması ve dolayısı ile gemilerin kirlilik ögesi sintine suyu taşımalarının, yabancı organizmaların bölgeye gelmesine ve dipfizör ile alana su deşarjı sırasında oluşacak sesin, bu canlıların gerilime girmelerine yol açacağının kuvvetli bir ihtimal olduğu, halinde değerlendirmelere yer verildiği görülmüştür.”

CHP Hatay Milletvekili Nermin Yıldırım Kara, Hatay Erzin ilçesinde inşa edilmesi planlanan polipropilen plastik tesisi hakkında Hatay 2. Yönetim Mahkemesi verdiği ÇED raporunun iptal edilmesine ait açıklama yaptı. Kaya, şunları söyledi:

“Bayport Petrol eserlerinin yapmış olacağı, planlanan tesise ait Hatay Yönetim Mahkemesi’ne açmış olduğumuz ÇED iptal davası olumlu sonuçlandı. Bölge o kadar hassas ve korunaklı bir alan ki, narenciye bahçeleri açısından çok değerli ve özellikli bir bölge.”

Kara, ÇED raporunda uzmanların tabiata ait tespitlerine yer verilmediğini vurgulayarak, “Yaptığımız bu itirazla, ekosistemi, deniz canlılarını, yaban hayatı korumak ismine bu iptal kararı bizim için çok ayrıcalıklı. Polipropilen tesisini yapmak istemelerinde temel gaye, Türkiye’nin ithalata olan bağımlılığını azaltma gayesini koydular lakin polipropilen tesisindeki ham unsurlar daima ithal edilmektedir. Bunu noktada biz soruyoruz, siz ÇED raporlarınızda ithalatı kısacağız, ülkenin ithalat bağımlılığını azaltacağız derken, bu tesislerde hammaddeyi yurt dışından getirecek olmanız, nasıl bir paradoksa hizmet ediyor” diye konuştu.