Bakan Ersoy, Hatay’daki tarihi yapılarla ilgili yürütülecek çalışmaları anlattı Açıklaması

Kültür ve Turizm Bakanı Mehmet Nuri Ersoy, Kahramanmaraş merkezli sarsıntılardan etkilenen Hatay‘ın merkez Antakya ilçesindeki kültürel mirasın ihya edilmesi için hazırlanan “Koruma Hedefli İmar Planı”nın 1 Eylül’de askıya çıkacağını söyledi.

Bakan Ersoy, Hatay Afet Uyum Merkezi’nde düzenlenen “Bilim Şurası Toplantısı”na katıldı.

Programın akabinde “Antakya Tarihi Kent Merkezi Muhafaza Hedefli İmar Planı” ile ilgili sunum yapan Ersoy, sarsıntılardan etkilenen Hatay’ın merkezini, aslına uygun yine canlandırmayı, kültürel mirasını ihya etmeyi, kent kimliğini muhafazayı ve gelecek kuşaklara aktarmayı amaçladıklarını belirtti.

Ersoy, Etraf, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı ile 15 Mayıs’ta yapılan protokolle sit alanları ve tescilli yapılara ait her türlü plan ve proje hazırlama, uygulama ve denetleme yetkisinin Kültür ve Turizm Bakanlığına devrildiğini bildirdi.

“Hedefimiz 15 Eylül’e kadar buradaki hafriyatın tamamını kaldırmak”

Planın, uygulama takvimine ait de bilgi veren Bakan Ersoy, şöyle konuştu:

“Bu alan içindeki hafriyatın kaldırılması temel önceliğimizdi. Hafriyat çalışmaları hala devam ediyor. Maksadımız 15 Eylül’e kadar buradaki hafriyatın tamamını kaldırmak. Birebir halde buradaki hafriyatı kaldırdıktan sonra ayrıştırma noktalarına taşıyoruz. Ayrıştırma noktasında, kurtarma kazısıyla kurtarılabilecek alanları, materyalleri çıkarıyoruz. Onları yine ihya sırasında birebir binaların onarım ve rekonstrüksiyonlarında yapı gereci olarak kullanmaya devam edeceğiz.”

Ersoy, Müdafaa Gayeli İmar Planı’yla ilgili çalışmaların devam ettiğini belirterek, “Hedefimiz bu ayın sonuna kadar planı tamamlayıp 1 Eylül prestijiyle askıya çıkmak. Bu planla ilgili çalışmalar Bilim Heyeti ile paralel olarak gidiyor. Bilim Heyeti ile mutabakat sağlayarak bu plan çalışmalarını yapıyoruz. Maksadımız 1 Eylül’de planı askıya çıkmak. 30 gün içerisinde gelecek itirazları da kıymetlendirerek ekim başına planı uygulamaya hazır hale getirmek istiyoruz.” tabirlerini kullandı.

Hafriyat çalışmalarının 15 Eylül’de tamamlanmasıyla kurtarma kazısına başlanacağını lisana getiren Ersoy, “Bu bölgede antik kent de var. Bu antik kentin izleri tespit ediliyor. Kurtarma hafriyat takımlarımız bu antik kentin bulunduğu noktalarda kurtarma hafriyatları yaparak ilerleyecek.” diye konuştu.

Kültür varlıklarındaki hasar tespit çalışmaları tamamlandı

Bakan Ersoy, 17 Şubat’ta oluşturulan Bilim Konseyinin üyelerinin “milli görevi” istekli üstlendiklerini, Antakya’nın geleceğinin oluşturulacağı planın görüşler doğrultusunda hazırlandığını söyledi.

Bilim Şurası ile kentteki hasar tespit çalışmalarına yük verdiklerini belirten Ersoy, şöyle devam etti:

“Hasar tespit çalışmalarını kültür varlığı ve vakıf kültür varlığı olarak ikiye ayırdık. Burada birinci etapta 443 kültür varlığı ve 141 vakıf kültür varlığının Antakya merkezde olduğu görüldü. Çeşitli oranlarda büsbütün yıkılan, ağır, orta ve az hasarlı 405 kültür varlığı ve 107 vakıf kültür varlığının olduğu görüldü. Bu tespitlerle ilgili çalışmalar tamamlandı. Artık bunlarla ilgili onarım ve renovasyon çalışmaları yapılıyor.”

“Şu ana kadar kültür enkazının yüzde 50’sine ulaştık”

Ersoy, hasar tespiti yapılan alanlarda enkaz çalışmalarının sürdüğünü belirterek, “Şu ana kadar kültür enkazının yüzde 50’sine ulaştık. Bu ulaşılan kültür enkazları muhakkak bir döküm alanına taşınıyor. Döküm alanında ayrıştırma süreçleri yapılıyor. Ayrıştırmadan sonra kullanabileceğimiz materyaller burada depolanıyor. Bundan sonra çalışmalar başladığı an, bu gereçler öncellikli olarak yararlanacağımız materyaller olacaklar.” dedi.

Koruma Emelli İmar Planı’nın çok değerli olduğunu vurgulayan Ersoy, kelamlarını şöyle sürdürdü:

“Bu planı yaparken nelere dikkat ediyoruz? Öncelikli olarak tarihi araştırma, sonra alanın doğal yapısı, sosyolojik yapı, arkeolojik araştırmalar, kentsel hafıza araştırması, mimari doku, yapısal karakteristik özellikler. İşte bütün bu çalışmalar, belgeler oluşturuluyor. Bu araştırma ve tahlil çalışmaları yapıldıktan sonra bir planlama grubu oluşturuldu. Bu grup de Bakanlığımız denetiminde hem Tasarım Vakfı hem de birçok istekli özel kurumun takviyeleriyle oluşturuldu. Plan hazırlanırken bu gruplarla bir müracaat şurası da oluşturuldu. Orada da birçok pahalı, alanında uzman hocamız buraya geliyor, danışmanlık yapıyorlar. Bütün bu hazırlanan plan çalışmaları, bilim konseyimizin da süzgecinden geçtikten, onların da görüşleri alındıktan ve mutabakatı sağlandıktan sonra son evreye geliyor. Bu çalışma sırasında Bakanlığımız kamu kısmını da yönetiyor. Mahallî idaredeki belediyeler ve sivil toplum kuruluşlarının da görüşleri alınarak planın kesin hali veriliyor.”

Çalışmalarda kentsel hafıza ön planda tutuluyor

Bakan Ersoy, Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü ve Vakıflar Genel Müdürlüğü tarafından mülkiyetleri kendilerine ilişkin 18 tescilli yapıda onarım çalışmalarına başlandığını bildirdi.

Hatay Kent Müzesinin ihale kademesinin tamamlandığını, burayı kütüphaneye dönüştürme kararı aldıklarını söz eden Ersoy, “Vakıflar Genel Müdürlüğümüz de şu anda 16 kültür varlığıyla ilgili onarım çalışmalarının ihale süreçlerini tamamladı.” dedi.

Özel mülkiyetteki eserler için destek

Bakanlık dışında özel mülkiyette olan tescilli kültür varlıklarıyla ilgili de bir çalışma ve hibe programı hazırladıklarını, iki müracaat sürecinde toplam 279 yardım talebi oluştuğunu söz eden Ersoy, şu bilgileri verdi:

“Bu yardım çalışmalarında üç basamaklı bir program uyguluyoruz. Birincisi ibadethaneleri içeren bir projelendirme süreci. Burada projeye 3 milyon lira dayanak veriyoruz. Uygulamaya geçtiği vakit ayrıyeten 25 milyon lira bir takviye daha ödüyoruz. Bunlar üst limitler. Bizim kanun ve mevzuatımız azamî yüzde 90’a kadarki harcamalara takviyesi içeriyor. Burada da muhakkak bir limitleme yaptık. Üst limit koyduk. Burada cami ve kiliseler için projede 3, uygulamada 25 milyon lira olarak tespit edildi. Turizm işletme merkezi yapılar oteller ve gastronomi tesisleri için proje takviye limiti 1,5 milyon lira. Proje uygulama takviyesiyle 12,5 milyon lira olarak Bakanlığımız tarafından belirlendi. Konut ve başka yapılar için ise proje dayanak üst limiti 750 bin lira ve projeyi uygulama takviyesi de 5 milyon lira olarak belirlendi. Şu ana kadar başvurulan bütün projelerin tamamı kabul edildi, uygulamaya da başladık.”

Bakan Ersoy, “Bu yardım meblağları ve tarihi tescilli yapılara ait takviye programı, yalnızca Antakya için geçerli değil. Hatay’ın tamamı ve sarsıntı bölgesindeki olan vilayetlerimizdeki bütün tescili yapılan ve kültür varlıkları için geçerli. Hepsi bu takviye programından yararlanabiliyor. Her vilayet için farklı ayrı açılıyor bu takviye süreçleri. Başvuran bütün talepler de bedellendiriliyor. Şu ana kadar yapılan 279 müracaatın tamamı kabul edildi.” tabirini kullandı.

Ersoy, yapıların hasar durumuna nazaran orantılı formda Bakanlığın katkısının da arttığının bilgisi verdi.

Sit alanlarında yapılacak arkeolojik kazılarla arkeolojik buluntuların korunması ve sergilenmesini sağlayacaklarını anlatan Ersoy, çalışmalarda emeği geçenlere teşekkür etti.

Programa Hatay Valisi Mustafa Masatlı, Türkiye Tasarım Vakfı İdare Konseyi Lideri Mehmet Kalyoncu ve Türkiye Tasarım Vakfı Genel Müdürü Barış Güleç de katıldı.

Bakan Ersoy, programın akabinde Kahramanmaraş merkezli 6 Şubat’taki zelzelelerde ziyan gören tarihi ve kültürel alanlarda inceleme yaptı.