KIRILAN FAYIN YIKICI TESİRİ HATAY’A 50 SANİYE SONRA ULAŞMIŞ

KOCAELİ Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Jeofizik Mühendisliği Kısmı’nda vazifeli Doç. Dr. Serkan Irmak, Kahramanmaraş‘ta meydana gelen 7.7’lik birinci zelzelede kırılan fayın çok uzun olması nedeniyle yaklaşık 50 saniye sonra İskenderun ve Hatay civarında büyük güç boşalımları olduğunu belirterek, ‘Depremin oluş anından itibaren yaklaşık 50 saniye sonra orada güç boşalımlarının olması aslında yıkıcı dalgaların oraya 50 saniye sonra ulaştığını gösteriyor. Şayet bölgede uygun bir erken ikaz sistemi olsaydı tahminen bu zelzele olduktan sonraki süreç içerisinde insanlara sarsıntıya olan pozisyonlarına nazaran 30-40 saniyelik bir vakit tanıma talihi verebilirdi’ dedi.

Kahramanmaraş merkezli zelzelelerin akabinde İstanbul Teknik Üniversitesi’nden Prof. Dr. Tuncay Taymaz başkanlığında toplanan ve ortalarında Kocaeli Üniversitesi’nden Doç. Dr. Serkan Irmak’ın da bulunduğu grup, zelzelenin karakteristik özellikleri hakkında incelemelerde bulundu. Fay düzlemi üzerindeki 3 boyutlu yırtılma modellemesini de çıkaran grup, 6 Şubat günü saat 04.17’de meydana gelen Kahramanmaraş merkezli 7.7’lik zelzelenin 3 fay segmenti üzerinde meydana geldiğini ve yıkıcı tesirin yaklaşık 50 saniye sonra İskenderun ve Hatay civarında büyük güç boşalımlarına neden olduğunu belirledi.

Depremin yıkıcı tesirinin, sarsıntının başlangıç tesirinden kısa bir mühlet sonra kuzeydoğu ve güneybatı tarafına hakikat ilerlediğini tabir eden Doç. Dr. Serkan Irmak, ‘Yapmış olduğumuz çalışmada sarsıntının yırtılma sistemiyle ilgili enteresan sonuçlara ulaştık. Birinci sarsıntıda 3 farklı segmentin kırıldığını görmekteyiz. Zelzele başladıktan sonra Pazarcık Işık Dağı ismini verdiğimiz küçük bir segmentte kırıldıktan 9 saniye sonra yırtılma kuzeydoğuya yanlışsız ilerliyor ve daha sonra güneybatıya gerçek ilerlemese devam ediyor. Üç farklı segmentin bu sarsıntıda kırıldığını görmekteyiz. Üç segment boyunca farklı güç boşalımlar var’ dedi.

’50 SANİYE SONRA İSKENDERUN VE HATAY CİVARINDA BÜYÜK GÜÇ BOŞALIMLARI GÖRMEKTEYİZ’

Depremin başladığı birinci andan yaklaşık 50 saniye sonra farklı vilayetlerde yıkıcı tesir gösterdiğini anlatan Doç. Dr. Irmak, şöyle konuştu:

‘İlginç özelliklerinden bir tanesi de kırılan fay çok uzun olduğu için kırılma başladıktan yaklaşık 50 saniye sonra İskenderun ve Hatay civarında büyük güç boşalımları görmekteyiz. Yani sarsıntının oluş anından itibaren yaklaşık 50 saniye sonra orada güç boşalımlarının olması aslında yıkıcı dalgaların oraya 50 saniye sonra ulaştığını gösteriyor. Şayet bölgede düzgün bir erken ikaz sistemi olsaydı tahminen bu zelzele olduktan sonraki süreç içerisinde insanlara zelzeleye olan pozisyonlarına nazaran 30-40 saniyelik bir vakit tanıma bahtı verebilirdi’

‘İKİNCİL AFETLERİN ÖNÜNE GEÇEBİLİR’

Bu durumun mümkün zelzelelerde erken ikaz sistemi olarak da kullanılabileceğini belirten Doç. Dr. Irmak, konuşmasını şöyle sürdürdü:

‘Erken ihtar sinyali zelzele olduktan sonra gelen bir sinyal. Evvelce belirleyen bir sinyal değil. Zelzele olur, yıkıcı dalgaların size kaç saniye sonra geleceğini lakin öğrenme talihiniz olur. Münasebetiyle bu 50 saniye sonraki güç boşalımı çok büyük bir alanın kırılmasıyla alakalı olan bu zelzeleye özel bir olay. Beklenen Marmara zelzelesinde bu kadar büyük vakit yahut bu kadar fazla bir erken bir ihtar sistemi sinyalinin 50 saniye civarında olacağını düşünmüyorum. Çok daha kısa olacaktır fakat kısa olması da insanları karamsarlığa itmesin. Kısa vakitte bile kıymetli sanayi tesislerinin, metro sınırlarının, süratli tren üzere ulaşım araçlarının sarsıntı sonrası oluşabilecek ikincil afetlerin önüne geçilebilmesi için kullanılabileceğini düşünüyorum’ dedi. (DHA)