Kahramanmaraş merkezli sarsıntıların barajlar üzerindeki tesirine dair rapor hazırlandı

Baraj Güvenliği Derneğince, “Asrın felaketi” olarak nitelenen Kahramanmaraş merkezli zelzelelerin akabinde bölgedeki barajlara ait yürütülen çalışmanın akabinde, alınması gereken tedbirler rapor halinde yayınladı.

“6 Şubat Tarihli Pazarcık ve Elbistan Zelzelelerinin Bölgedeki Barajlara Tesiri Üzerine Ön Değerlendirmeler ve Gelecekte Oluşması Olası Problemler” başlıklı raporda iki büyük sarsıntı değerlendirildi ve potansiyel güç birikim alanlarına nazaran bölgedeki baraj yapılarının güvenliği tartışılarak, tekliflere yer verildi.

Raporda, sarsıntılar sonrasında bölgede potansiyel zelzele tesiri altında yer alan iki havzada, bir bölge ve bir kayma zonu bulunduğu tespiti yapıldı ve bunların; Ceyhan havzası, Fırat üst Havzası-Perisuyu bölgesi, Hatay‘ın güneyi ile Çelikhan-Doğu Anadolu Fayı (Erkenek ve Pütürge Segmentleri) kayma zonları olduğu belirlendi.

Bölgede yer alan 100’den fazla barajdan bir kısmında hasar, kimilerinde da kısmi çatlaklar oluştuğunun belirtildiği raporda, bunların dikkatle takip edilmesi, dolgunun stabilitesi ile ilgili müşahede ve ölçümler yapılması, zelzele sonrası sızma oluşmuşsa sızan suyun ölçüsü ile ilgili müşahede ve ölçümler yapılması üzere birtakım tedbirlerin alınması gerektiği vurgulandı.

Mudanya Üniversitesi Rektörü ve Baraj Güvenliği Derneği Lideri Prof. Dr. Hasan Tosun, AA muhabirine, yaşanan zelzelelerin düzenek tarafından değerlendirildiğinde de çok farklı olduğunu söz etti.

Geoteknik mühendisliği uzmanlığının olduğunu, baraj yapıları alanında misyon yaptığını belirten Tosun, bu silsile sarsıntılarda geçmiş zelzelelerin barajlar üzerinde yaptığı tesirden çok daha fazla tesir gördüklerini lisana getirdi.

Depremin akabinde bölgedeki barajları incelediklerini aktaran Hasan Tosun, “Bazı barajlarımızda, bilhassa toprak dolgu barajlarımızda, barajın en üst düzeyinde oluşan çatlaklar ve kayma zonlarıyla (çok kırıklı bölge) birlikte birtakım stabilite (duraylılık) sorunlarını tespit ettik. Buna bağlı olarak da alınması gereken tedbirler var. Bu tedbirlerin başında da işletme tedbirleri yer alıyor. İlgili kurum, Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü bu mevzuyla ilgili gerekli tedbirleri dikkate aldı.” diye konuştu.

Kahramanmaraş merkezli sarsıntıların özgün bir zelzele olduğunu ve güç kaynağı boyunca önemli hasar meydana getirdiğini aktaran Prof. Dr. Tosun, şöyle konuştu:

“Deprem Pazarcık bölgesinde oldu ve Pazarcık bölgesinden Hatay‘a kadar önemli bölge etkilendi. Yani hasar tesiri buradaki faylar boyunca oluştu ve kentlerimizde bu çizgiler boyunca büyük hasarlar oluştu, yıkımlar meydana geldi. Hasebiyle şunu tabir etmekte yarar var; burada yer alan barajlarımızın bu tesir karşısında değerli bir yakın kaynak gücüne maruz kaldığını biliyoruz. Bu yakın kaynak tesiri çok kıymetli. Tahminen bundan sonra bunları çok tartışacağız, çok daha konuşacağız. Bunu öncelikle ön plana çıkartmak lazım. Bundan sonra yapacağımız dizaynlarda ve bundan sonra yapacağımız değerlendirmelerde bu etkiyi dikkate almak suretiyle sorunlarımızı çözme gereksinimi içerisinde olmamız lazım.”

“Ceyhan Havzası olarak tabir ettiğimiz bölge potansiyel bir tesir altında”

Tosun, zelzeleler sonrasında bölgede potansiyel zelzele tesiri altında yer alan iki havza, bir bölge ve bir kayma zonu bulunduğuna dair tespit yapıldığını belirterek, şunları kaydetti:

“Bunlardan bir tanesi Hatay bölgesiydi. Gerçekten rapor yayınlandıktan sonra Hatay bölgesinde bir sarsıntı oldu. İkinci sarsıntıdan sonra Sürgü ve Çardak fayı vasıtasıyla aktarılan güç güneye intikal etti. Yani hasebiyle bugün bizim ‘Adana plakası’ olarak söz ettiğimiz, daha teknik olarak tabir etmeye çalışırsak şayet ‘Ceyhan Havzası’ olarak tabir ettiğimiz bölge potansiyel bir tesir altında. Bu ikinci olarak söz edeceğimiz potansiyel alan. Üçüncü alan için ise daha kuzeylere çıkmamız lazım. Burada üçlü kesişim noktası olarak tabir ettiğimiz bir bölge var; Palu segmenti diyoruz. Palu segmentinin Kuzey Anadolu fayına hakikat yaklaştığı bir bölge ki bu bölgede Yedisu segmenti var Kuzey Anadolu fayından gelen. Bu eklem bölgesinde, bu kesişim yerinde bir potansiyel alan oluşuyor.”

Özellikle Kığı ve Özlüce barajlarının ehemmiyet arz ettiğini vurgulayan Prof. Dr. Hasan Tosun, “Bunlarla ilgili gerekli tedbirlerin de yönetimimiz tarafından ehemmiyetle dikkate alınması gerektiğini altını çizmek isterim. Dördüncü olarak tabir edeceğimiz bölge ise tipik bir kayma zonu. Burada bizim 4 tane barajımız var. Bu Elbistan’dan Çelikhan’a kadar olan bir bölge. Bu gücünün bir kısmını boşalttı ancak o kadar etkin bir sınır ki bu çizginin kuzeyinde yer alan Doğanşehir fayı da bunu tetikliyor. Münasebetiyle burası potansiyel sarsıntı bölgesi. Burada 4 tane barajımız var. Bu barajlarımızın da ben potansiyel bir tesir altında olduğunu düşünüyorum.” dedi.

Barajların özgün yapılar olduğunu söz eden Tosun, çok değerli yararları yanında kamu güvenliği istikametinden en riskli yapılar olduğunu, münasebetiyle bu yapıların stabilitesi ve ırmak kaskat yapısı içindeki güvenilirliğinin mutlak surette tesis edilmesi gerektiğini kelamlarına ekledi.